Haftalık çalışma planı
Sayı: 11 Tarih: 18.02.2013
Konu: Haftalık Çalışma Programları
SAĞLIK BAKANLIĞI
TÜRKİYE HALK SAĞLIĞI KURUMU BAŞKANLIĞINA,
Aile Hekimleri Dernekleri Federasyonu Türkiye’de görev yapan 22.000 aile hekimini temsil eden bir meslek örgütüdür. AHEF Türkiye’deki aile hekimlerini dernekleri aracılığıyla tek çatı altında toplayarak, ulusal ve uluslararası platformlarda temsil etmeyi, Aile Hekimlerinin haklarını korumayı ve geliştirmeyi görev edinerek, sosyal, bilimsel, ekonomik ve hukuki olarak en iyi koşullarda, çalışmalarını sağlamayı, aile hekimliği uygulamasını yönlendirmeyi ve oluşan sorunların çözümüne hizmet verdiği toplumun sağlığını da dikkate alarak katkıda bulunmayı, faaliyetlerini uluslararası normlar, etik ilkeler ışığında, şahıslardan ve siyasi kurumlardan bağımsız bir şekilde, yasal sınırlar çerçevesinde yerine getirmeyi görev edinen bir federasyondur. AHEF ülkemizdeki Aile Hekimliği uygulamasını Dünya’da “Birinci Basamak Sağlık Hizmeti” olarak model alınan bir noktaya getirmeyi ve bu konuda söz sahibi olmayı amaçlamaktadır.
Federasyonumuza; THSK Aile Hekimliği Uygulama Daire Başkanlığının 31.01.2013 tarih ve 045/10117 sayılı ekte yer alan “görüş” konulu yazısı üye il derneklerimiz tarafından ulaştırılmıştır.İlgili yazı hakkında yapılan değerlendirme sonucunda aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.
.1. İlgili görüş yazısında 5258 sayılı Aile Hekimliği Pilot Uygulaması Hakkında Kanun’un “Hizmetin Esasları” başlığı altındaki 5. maddesi 2. paragrafında “Aile Hekimliği hizmetleri ücretsizdir; acil haller hariç, haftada kırk saatten az olmamak kaydı ile ilgili aile hekiminin talebi ve o yerin sağlık idaresince onaylanan çalışma saatleri içinde yerine getirilir” hükmüne atıfta bulunularak aile hekimliği biriminin çalışma saatlerinin haftada kırk saatten az olmamak kaydıyla ve planlanan çalışma saatleri içerisinde bir fiil hizmet vermek kaidesi ile aile hekimi tarafından düzenlenerek söz konusu çalışma planının Müdürlüğün onayına sunması ve onaylanması neticesinde aile sağlığı merkezinin görünür yerine asılarak kendisine kayıtlı kişileri bilgilendirmesi gerekmektedir. Çalışma planına poliklinik ve gezici/yerinde sağlık hizmetleri haricinde, eğitim, haftalık değerlendirme, veri gönderme, mali işler vb. işlemlerin dahil edilmesinin Kurumunuzca uygun görülmediği belirtilmiştir.
02.11.2011 tarih ve 663 sayılı KHK ile 5258 Sayılı Kanunun adı “Aile Hekimliği Kanunu” olarak değiştirilmiş ve 1 inci maddesinde geçen “pilot olarak” ibaresi yürürlükten kaldırılmıştır. 12.07.2012 tarih ve 6354 sayılı Kanun ile 5258 sayılı Kanunun 5 inci maddesinin ikinci fıkrasının birinci cümlesine “kaydı ile” ibaresinden sonra gelmek üzere “Bakanlıkça belirlenen kıstaslar çerçevesinde” ibaresi eklenerek söz konusu cümle “Aile Hekimliği hizmetleri ücretsizdir; acil haller hariç, haftada kırk saatten az olmamak kaydı ile Bakanlıkça belirlenen kıstaslar çerçevesinde ilgili aile hekiminin talebi ve o yerin sağlık idaresince onaylanan çalışma saatleri içinde yerine getirilir” halini almıştır.
.2. Anayasamızın 128. maddesinin 2. paragrafında “Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir. (Ek cümle: 7/5/2010-5982/12 md.)” hükmü yer almaktadır. Anayasa Mahkemesinin 2008/63 sayılı Kararında “Aile hekimi ve aile sağlığı elemanlarının nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ile diğer özlük işlerinin yasayla düzenlenmesi gerektiği açıktır. Yasa’da belirtilen genel çerçeve ve esaslar doğrultusunda, ayrıntı ve uzmanlık gerektiren konuların yönetmelikle düzenlenmesi konusunda yetki verilmesinde Anayasa’ya aykırılık bulunmamaktadır.” hükmü yer almaktadır.
25.01.2013 tarihli Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliğinin Çalışma Saatleri başlıklı 10. Maddesi 2. fıkrasında “Mesai saatleri ve günleri, çalışma yerinin şartları da dikkate alınmak suretiyle çalıştığı bölgedeki kişilerin ihtiyaçlarına uygun olarak aile hekimi tarafından teklif edilir ve müdürlükçe uygun görülmesi halinde onaylanır. Yapılacak ev ziyaretleri ve gezici/yerinde sağlık hizmetleri çalışma süresine dâhil edilir. Çalışılan günler ve saatler aile sağlığı merkezinin dış levhasının yakınında ve görülecek bir yerine asılarak kişilerin bilgilenmesi sağlanır.” hükmü yer almaktadır.
Aynı Yönetmeliğin aile hekiminin görev, yetki ve sorumlulukları başlıklı 4. maddesinde aile hekimlerinin görevleri arasında “aile sağlığı merkezini yönetmek, birlikte çalıştığı ekibi denetlemek ve hizmet içi eğitimlerini sağlamak, ana çocuk sağlığı ve üreme sağlığı hizmetlerini vermek, evde takibi zorunlu olan engelli, yaşlı, yatalak ve benzeri durumdaki kendisine kayıtlı kişilere evde veya gezici/yerinde sağlık hizmetlerinin yürütülmesi sırasında kişiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri ile birinci basamak teşhis, tedavi, rehabilitasyon ve danışmanlık hizmetlerini vermek, verdiği hizmetlerle ilgili olarak sağlık kayıtlarını tutmak ve gerekli bildirimleri yapmak, kendisine kayıtlı kişilerin ilk değerlendirmesini yapmak için altı ay içinde ev ziyaretinde bulunmak veya kişiler ile iletişime geçmek, kurumca belirlenen konularda hizmet içi eğitimlere katılmak” gibi görevler belirtilmektedir.
Yukarıda zikredilen görevlerin çalışma saatleri içerinde, hangi saatlerde ve sürelerde yerine getirilmesi için, 5258 sayılı yasada belirtildiği üzere, Bakanlıkça belirlenen kıstaslar çerçevesinde, aile hekimi tarafından talep edilerek, Halk Sağlığı Müdürlüğü tarafından onaylanması gerekmektedir.
Ancak Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliğinde;
a-Aile hekiminin aile sağlığı merkezini hangi saatlerde yönetmesi yani kiralama işlemleri, fiziki şartların kontrolü, tamir ve bakım hizmetlerinin yapılması/yaptırılması, çalıştırılan personelin sigorta işlemleri, tıbbi malzeme ve ilaçların stok durumlarının takibi, satın alınması, piyasa araştırması, yeşil reçetelerin temin edilmesi, tıbbi atık bertaraf formlarının valilikten alınması gibi işleri,
b-Birlikte çalıştığı ekibi denetlemek, hizmet içi eğitimleri sağlama,
c-Ana çocuk sağlığı ve üreme sağlığı hizmetlerini,
d- Evde takibi zorunlu olan engelli, yaşlı, yatalak ve benzeri durumdaki kendisine kayıtlı kişilere evde birinci basamak teşhis, tedavi, rehabilitasyon ve danışmanlık hizmetlerini vermek,
e-Verdiği hizmetlerle ilgili olarak sağlık kayıtlarını tutmak ve gerekli bildirimleri sağlık-nete bildirmek ve başka sağlık kurumları tarafından sağlık-net’e gönderilen tıbbi işlemleri incelemek,
f- Kurumca belirlenen konularda hizmet içi eğitimlere katılmak,
g-Kendisine kayıtlı kişilerin ilk değerlendirmesini yapmak için altı ay içinde ev ziyaretinde bulunmak veya kişiler ile iletişime geçmek, gibi görevlerin haftalık çalışma planı içerisinde hangi gün ve saatlerde yapılması gerektiği ile ilgili herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır.
Ayrıca Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliğinin 6. Maddesinin 3. bendinde” Aile hekimlerinin gezici sağlık hizmeti sunacakları bölgelerdeki yerleşim birimlerine bir plan dâhilinde periyodik aralıklarla ulaşmaları ve hizmet vermeleri esastır. Gezici sağlık hizmetine ilişkin planlama; coğrafi durum, iklim ve ulaşım şartları ile kendisine bağlı yerleşim birimlerinin sayısı dikkate alınarak ve gezici sağlık hizmeti sunulacak yerleşim yerine ulaşmak amacıyla yolda geçen süreler hariç olmak üzere her 100 kişi için ayda iki saatten az olmamak kaydıyla o yerleşim yerinde aile hekimi tarafından yapılır” denmesine rağmen “yolda geçen sürelerin” haftalık çalışma programında nasıl yer alacağı konusunda da bir düzenleme yapılmamıştır.
.3. Federasyonumuza üye birçok il derneğimizden gelen geri bildirimlerde Halk Sağlığı Müdürlükleri tarafından aile hekimlerinin her gün 8 saat poliklinik odasında bir fiil poliklinik hizmeti yapmaya zorlandıkları öğrenilmektedir.
Aile Hekimliğinin gayesi salt poliklinik odasında günde 8 saat oturup poliklinik hizmeti vermek değildir.
Başbakanlık tarafından 14/07/2004 tarihinde TBMM Başkanlığına gönderilen 5258 sayılı Aile Hekimliği Kanun Teklifinde siyasi iradenin aile hekimliği müessesi ile neyi amaçladığı açıkça görülmektedir.
Söz konusu yasa teklifinde; Birinci basamak sağlık hizmetinin sürekli eğitim ile geliştirilmesi, güçlendirilmesi, çalışan sağlık elemanlarının özendirilmesi, birey ihtiyaçları göz önünde bulundurularak koruyucu sağlık hizmetlerine ağırlık verilmesi, kişisel sağlık kayıtlarının tutulması öncelikli hedefler arasında olduğu belirtilmektedir.
Yukarıda zikredilen hususlar değerlendirildiğinde;
.1. Sağlıkta Dönüşüm Projesinin en önemli saç ayağından birisi olan Aile Hekimliği’ nin Bakanlığınız bürokratları tarafından yeterince sahiplenilmediği, reform ihtiyacına inanmadıkları, halka uygulamanın sağlık ocağı sistemine göre artılarının yeterince aktarılmadığı ve bu nedenle halkın gözünde, Aile Hekimliğinin,Sağlık Ocağı sistemi ile farkının kalmadığı görülmektedir.
.2. Aile Hekimliği’ nde esas hedef sadece hasta memnuniyetini arttırmaya yönelik olmamalıdır. Aile Hekimi, sağlıklı bir toplumu oluşturacak en küçük toplumsal birimi, yani, aile fertlerini koruyucu, tedavi ve rehabilite edici sağlık hizmeti sunmakla, sağlıkla ilgili tüm sorunlarını ele alırken, fiziksel, psikolojik ve sosyal faktörleri bir bütün halinde değerlendirerek çözüme ulaştırmak ile mükelleftir. Eksiksiz bir koruyucu hekimlik uygulaması için toplumun sağlığının değerlendirilmesi için aile hekimlerinin kayıtları çok önemlidir. Aile hekimleri salt poliklinik hizmetine zorlanarak gebe-loğusa-bebek izlemi, bağışıklama, sağlık ve beslenme eğitimi gibi koruyucu sağlık hizmetlerinin temelleri aile hekimlerinin kontrolünden çıkarak aile sağlığı ebe ve hemşirelerinin omuzlarına yüklenmektedir. Başka bir deyiş ile Aile Hekimliği; Aile Sağlığı Ebe/Hemşireliği hizmetine indirgenmektedir.
.3. Sağlık ocağı sisteminde, sağlık ocaklarının yönetim işleri ile ilgilenen sorumlu bir tabip, evrak işlerini takip eden bir tıbbi sekreter, tıbbı malzeme temini konusunda da sağlık memurları görev yapmakta idi. Aile Hekimliği ile tüm hizmetler 1 hekim ve 1 yardımcı sağlık personeli tarafından yürütülmektedir. Aile Hekimlerine idari hizmetler için mutlaka mesai saatleri içerisinde süre verilmelidir.
.4. Aile Hekimleri beraber çalıştıkları yardımcı sağlık personellerinin hizmet içi eğitimlerinden, vermiş oldukları sağlık hizmetinin denetimlerinden birinci derecede sorumludurlar. Ancak aile hekimleri poliklinik hizmetlerinden vakit bulup çalışanlarını denetleyememektedirler.
Aile Hekimlerinin poliklinik hizmetleri gibi, idari ve mali işler ve hatta aile sağlığı merkezinin idari ve genel işlerinin yapılması ve düzenlenmesi görevleri bulunmaktadır. Söz konusu görevlendirmeler Aile Hekimliği Kanunu ve bu kanun uyarınca düzenlenen yönetmelik hükümleri gereğidir. Çalışma hayatını düzenleyen tüm uluslararası ilkeler ve yasalar gereğince çalışma saatleri işveren tarafından verilen tüm görevlerin yapılmasını ve işyerinde bulunmasını gerektiren süreleri kapsamaktadır.
THSK Aile Hekimliği Uygulama Daire Başkanlığının 31.01.2013 tarih ve 045/10117 sayılı yazı aile hekimlerine yasalarla verilen görevlerin belirlenen çalışma saatlerinin dışında yapılmasını öngörmesi tüm ulusal ve uluslararası hukuk ve çalışma şartlarına aykırılık teşkil etmektedir.
22. Kasım.2012 tarihinde Sağlık Bakanı Sayın Recep Akdağ ile yapmış olduğumuz görüşmede, sayın Bakanımızın hastaların hekimlerin çalışma sistemi ile ilgili görüşünün, “hastalar hekimlerinin hangi saatlerde ne görevi olduğunu,hangi gün ve hangi saatte mobilde olduğunu kapılarında asılı çalışma programından öğrenip ona göre başvurularını yapsınlar, bu hastalarında sorumluluğundadır” şeklinde olduğuna ve bu yönde direktif verdiğine şahit olmuştuk. Hekimlere verilen sorumluluk kadar hastalarında sorumluluk alması gerektiği ortadadır.
Sonuç olarak;
- 2577 sayılı İdari Yargılama Usulü Kanununun 11. Maddesi uyarınca THSK Aile Hekimliği Uygulama Daire Başkanlığının 31.01.2013 tarih ve 045/10117 sayılı yazısının iptalini talep ederiz.
- Daha iyi bir Aile Hekimliği uygulaması için, daha sağlıklı bir toplum için Aile Hekimlerinin poliklinik hizmet sürelerinin, koruyucu sağlık hizmetleri, ev ziyareti, gezici/yerinde sağlık hizmetlerindeki yolda geçen sürelerin, Aile Sağlığı Merkezi yönetimi ve hizmet içi eğitimlerin mesai saatlerinde hangi sürelerde yerine getirilmesini düzenleyen kıstasların Bakanlığımızca belirlenerek Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliğinde yer alması hususunda;
Gereğini saygılarımla, arz ederim.
AHEF Yönetim Kurulu Adına
Dr. Murat GİRGİNER
Başkan
THSK İLGİLİ YAZISI İÇİN TIKLAYINIZ