Entegre Sağlık Hizmetlerinde Nöbet
ENTEGRE SAĞLIK HİZMETLERİNDE NÖBET
Bu yazımızda entegre sağlık merkezlerinde çalışan aile hekimlerinin ve aile sağlığı elemanlarının çalışma saatlerini, çalışma şekillerini ve entegrelerde ki nöbet olayını inceleyeceğiz.
İlk önce bakacağımız Aile Hekimliği Kanunu;
Aile Hekimliği Kanununa baktığımız zaman, entegre kelimesi sadece, Kanunun 3. maddesinin 5.paragrafında geçmekte;” Değişik ikinci cümle: (2/1/2014-6514/52 md.) Aile hekimlerine ve aile sağlığı elemanlarına 657 sayılı Kanunun ek 33 üncü maddesinde belirtilen yerlerde haftalık çalışma süresi ve mesai saatleri dışında ayda asgari sekiz saat; ihtiyaç hâlinde ise bu sürenin üzerinde nöbet görevi verilir. (Ek cümle: 2/1/2014-6514/52 md.) Bunlara entegre sağlık hizmeti sunulan merkezlerde artırımlı ücretten yararlananlar hariç olmak üzere, 657 sayılı Kanunun ek 33 üncü maddesi çerçevesinde nöbet ücreti ödenir.”
Bir diğer madde ise aynı kanunun 8. maddesinde yer alan,” Aile hekimi ve aile sağlığı elemanlarının çalışma usul ve esasları; çalışılan yer, kurum ve statülerine göre öncelik sıralaması; aile hekimliği uygulamasına geçişe ve nakillere ilişkin puanlama sistemi ve sayıları; aile sağlığı merkezi olarak kullanılacak yerlerde aranacak fizikî ve teknik şartlar; meslek ilkeleri; iş tanımları; performans ve hizmet kalite standartları; hasta sevk evrakı, reçete, rapor ve diğer kullanılacak belgelerin şekli ve içeriği, kayıtların tutulması ile çalışma ve denetime ilişkin usul ve esaslar, Sağlık Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir. “
İkinci olarak Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliğine bakacak olursak,
Aile Hekimliği Uygulama yönetmeliğin 10. maddesinin 4. fıkrasında; (4) Aile hekimlerine ve aile sağlığı elemanlarına 657 sayılı Kanunun ek 33 üncü maddesinde belirtilen yerlerde haftalık çalışma süresi ve mesai saatleri dışında ayda asgari sekiz saat; ihtiyaç halinde ise bu sürenin üzerinde nöbet görevi verilir. Bunlara entegre sağlık hizmeti sunulan merkezlerde artırımlı ücretten yararlananlar hariç olmak üzere, 657 sayılı Kanunun ek 33 üncü maddesi çerçevesinde nöbet ücreti ödenir. Nöbete ilişkin planlama aile hekimliği uygulamasında aksamaya mahal vermeyecek şekilde yapılır ve hafta içi sekizer saat hafta sonu ise on altı saatten fazla olmamak üzere haftalık 30 saatten fazla nöbet tutturulamaz. Aile hekimliği çalışanlarına tuttukları nöbetler karşılığında ilgili kurumlarca nöbet ücreti ödenir. İhtiyaç ve zaruret halinin tespiti illerin sağlık personeli doluluk oranı, nüfus, coğrafi koşulları, sosyo-ekonomik ve kültürel özellikleri, nöbet tutulacak sağlık tesisinin il veya ilçe merkezine uzaklığı gibi kriterler göz önünde bulundurulmak suretiyle Bakan Onayı ile belirlenir.(değ: 11.03.2015 tarihli R.G) ve aynı yönetmeliğin 10. maddesinin 5. fıkrasında “Hastane bulunmayan ilçe merkezleri ve entegre sağlık hizmetinin sunulduğu merkezlerde acil sağlık hizmetleri ile adlî tabiplik hizmetleri; mesai saatleri içinde aile hekimleri, mesai saatleri dışında ve resmi tatil günlerinde ise ilçe merkezindeki, toplum sağlığı merkezi hekimleri, entegre sağlık hizmeti sunulan merkezlerde çalışan hekimler ve aile hekimlerinin toplamı dikkate alınarak aşağıdaki gibi icap veya aktif nöbet uygulamaları şeklinde yürütülür.
b) Entegre sağlık hizmetinin sunulduğu merkezlerde toplam hekim sayısı beş ve beşten az ise mesai saatleri dışındaki adli tıbbi hizmetler ve acil sağlık hizmetleri; toplum sağlığı merkezi hekimleri, entegre sağlık hizmetinin sunulduğu merkezde çalışan hekimler ve aile hekimleri tarafından münavebeli olarak icap nöbeti şeklinde, toplam hekim sayısı beşten fazla ise münavebeli olarak aktif nöbet şeklinde yürütülür.
c) Hastane bulunmayan ilçe merkezleri ile entegre sağlık hizmetinin sunulduğu merkezlerde aile hekimi sayısı birden fazla ise, müdürlük hizmet ihtiyacını değerlendirerek mesai saatlerini güne yayarak düzenler.
(6) İhtiyaç olması halinde beşinci fıkrada aile hekimleri için öngörülen çalışma şekil ve koşulları aile sağlığı elemanları için de uygulanır. Entegre sağlık hizmeti sunulan merkezlerde tutulan nöbetler için aile hekimlerine ve aile sağlığı elemanlarına nöbet ücreti ödenmez veya nöbet izni verilmez. Bu çalışmaların karşılığı olarak farklı katsayı ile kayıtlı kişi sayısı ödemesi yapılabilir.
Aile Hekimliği Uygulama Yönetmeliği’nin 20. maddesinin 2. bendinde “(2) Kuruma bağlı olup entegre sağlık hizmeti sunulan merkezlerin bulunduğu ilçe merkezlerindeki bütün aile hekimliği birimleri bu merkezlerin bünyesinde açılır.” hükmü ile de entegre sağlık hizmeti sunulan merkezlerin dışında aile hekimliği birimi açılamayacağı hüküm altına alınmıştır.
Üçüncü olarak da Aile Hekimliği Ödeme ve Sözleşme Yönetmeliğine baktığımız zaman, entegrelerin çalışma saatleri ile çalışma şekilleri ve nöbet açısından bir hükmün olmadığını görülmektedir.
Son olarak bakacağımız ise Sağlık Bakanlığına Bağlı İlçe Devlet Hastanelerinde Entegre Sağlık Hizmeti Sunulmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönerge’ dir.
Yönergenin 6.maddesinin d) bendinde; “Esnek mesai uygulaması kapsamında nöbetler, grup başkanı tarafından düzenlenir ve aksatılmadan yürütülmesi sağlanır.” hükmü ile 8.maddesinde 1.fıkrasında “Nöbet hizmetleri 24 saat hizmet esasına ve E-I grubu ilçe devlet hastaneleri hariç olmak üzere ihtiyaçlara göre esnek mesai uygulaması kapsamında aile hekimleri tarafından hastane personeli ile birlikte yürütülür.” hükmü yer almaktadır.
Tüm yukarda sayılan kanun, yönetmelik ve yönerge değerlendirildiği zaman, yönergenin, yönetmeliğe, yönetmeliğinde kanuna aykırı olamayacağından yola çıkarak şu sonuçlara varabiliriz.
- Entegre Sağlık Hizmeti sunulacak aile hekimliği birimi İlçe Devlet Hastanesinin bünyesinde açılmak zorundadır. İlçe Devlet Hastanesinin dışında açılmış olan aile hekimliği biriminde entegre sağlık hizmeti sunulamaz.
- Entegre Sağlık Hizmeti sunulan merkezlerde çalışan aile hekimlerine ayda asgari sekiz saat nöbet yazılabilir. Bunun üzerinde nöbet yazılabilmesi için ihtiyaç ve zaruret halinin tespit edilmesi gerekmektedir. İhtiyaç ve zaruret hali yoksa ayda sekiz saatin üstünde nöbet yazılamaz. İhtiyaç ve zaruret halinin tespiti yapılmışsa; nöbet hafta içi sekiz saat, hafta sonu on altı saatten fazla olmamak üzere haftada 30 saatten fazla yazılamaz.
- Entegre Sağlık Hizmeti sunulan merkezlerde çalışan aile hekimlerine yazılabilecek olan nöbet ancak mesai saatleri dışında ve resmi tatil günlerinde aile hekimliği hizmetlerini aksatmayacak, esnek mesai kavramı içinde, mesainin güne yayılması şeklinde yazılabilir.
- Entegre Sağlık Hizmeti sunulan merkezlerde çalışan aile hekimlerinin tutmuş olduğu nöbetler karşılığında kanunen ücret ödemesi yapılmadığı için, nöbet izni verilmesi gerekmektedir.
- Entegre Sağlık Hizmeti sunulan merkezlerde çalışan aile sağlığı elemanlarına da aile hekimleri ile aynı şekilde ayda asgari sekiz saat nöbet yazılabilir. İhtiyaç ve zaruret hali yoksa aile sağlığı elemanlarına da ayda sekiz saatin üstünde nöbet yazılamaz.
Dr. Hakan UZUN-TRABZON