GÜNEŞ ÇARPMALARINA DİKKAT
GÜNEŞ ÇARPMASINA DİKKAT
Halk arasında Güneş çarpması olarak da nitelendirilen sıcak çarpması, sıcak ve nemli yaz günlerinde oldukça sık karşılaşabileceğiniz acil sağlık sorunları arasında yer almaktadır. Vücudumuzdaki ısı düzenleyici mekanizmaların uygun olmayan yanıtlarına bağlı olarak yüksek çevre ısısına karşı hafiften yüksek dereceye kadar oluşan reaksiyonları içerir.
Etkin bir ısı kaybı olmaksızın yüksek ortam ısısına maruz kalmak ısı kramplarına ve güneş çarpmasına neden olabilir. Örneğin 3-4 saat şiddetli efor veya sıvı alımı olmadan terleme ile aşırı sıcağa maruz kalma pek ala sıcak çarpmasına yol açabilir. Nem ne kadar yüksek olursa vücut ısı kaybının etkinliği de o kadar az olur. Yani terlemenin serinletici etkisi azalır. Uzun süreli güçlü egzersiz yapılması da sıcak çarpması riskini arttırır.
Genellikle ani bir başlangıçtan önce baş ağrısı, baş dönmesi ve halsizlik ile kendini gösterir. Terleme genellikle azalmıştır. Deri sıcak, kızarık ve kurudur. Nabız atımları artmıştır. Solunum hızı artar. Bilinç kaybı ve oryantasyon bozukluğu da gelişebilir. Bulantı, anksiyete ve aşırı terleme ise daha çok sıcak bitkinliğinde ortaya çıkar. Semptomları biraz farklı da olsa sıcak bitkinliği de yine vücut ısı mekanizmalarının uygun olmayan durumu sonucu oluşmaktadır.Genellikle sıcak yaz günlerinde öğle vakitlerinde güneş ışınlarının dik olduğu zamanlarda gerçekleşir. Tatil nedeniyle deniz kıyısında farkında olmadan uzun vakit geçirme de normalin üzerinde sıcaklığa maruz kalmamıza neden olabilir.
Sıcak ya da güneş çarpması durumu en çok 65 yaş üzeri ve 5 yaş altı çocuklar, obezite problemi olanlar, yüksek tansiyon ve kalp hastaları , diyabet (şeker) hastalığı, kronik böbrek yetmezliği, kanser hastaları, kronik alkolizm ve çoklu ilaç kullanan kişiler, düşkünler ve de gebeler için daha fazla risk oluşturmaktadır. Bu kişilerin yaz günlerinde daha fazla dikkat etmeleri gerekmektedir.
Sıcak çarpması acil bir durumdur. Mutlaka tedavi edilmesi gereklidir. Kişi öncelikle mutlaka sıcak ortamdan uzaklaştırılmalı, sıcaklığı düşürmek için ıslak battaniye ile sarılmalı ya da soğuk su ile ıslatılmış bezlerle kompres yapılmalıdır. Hastanın bilinci açık ise sıvı verilebilir, bilinci açık değilse sıvı verilmemeli takip ve tedavi amaçlı derhal en yakın sağlık kuruluşuna götürülmeli.
Bu durumdan kaçınmak için kişiler sıcak yaz günlerinde kişisel önlemlerini alarak rahat bir mevsim geçirebilirler.
- Özellikle güneş ışınlarının dünyaya dik olarak geldiği öğle saatlerinde mümkün olduğunca dışarı çıkılmamalı
- Güneşe çıkmadan önce şapka, gözlük veya şemsiye gibi aksesuarlarla ışınlardan korunmaya çalışılmalı
- Mutlaka önceden güneş kremi kullanılmalı
- İnce, terletmeyen, sentetik olmayan kumaşlardan yapılmış açık renkli , bol giysiler kullanılmalı
- Özellikle sıcak günlerde ağır ve yorucu egzersizlerden kaçınılmalı
- Sıvı tüketimine mutlaka dikkat edilmeli,
- Mümkün olduğunca ılık duş almalı
- Ağır, yağlı, sindirimi zor yemekler yerine sindirimi kolay hafif yiyecekler tercih edilmeli
Özellikle tüm dünyada olduğu gibi ülkemiz de korona pandemisi ile mücadele sürecinde iken ,maske ve mesafeli yeni sosyal hayatımızda alacağımız kişisel tedbirler ve kurallara azami uyum gösterme ile daha rahat ve sorunsuz bir yaz mevsimi geçirebiliriz. Unutmayalım ki hem kişisel hem de toplum sağlığı için her birimizin yapabileceği bir çok şey vardır.
Hep birlikte sağlıklı ve daha keyifli günlere .
Kaynaklar :
Beers, H . Mark and Berkow Roberts. 2002
The Merck Manuel
https//www.memorial.com. tr
Dr Emine Özden Gezer
Aile Hekimi
AHEF Basın Yayın Komisyonu Üyesi